اگر از فردی عادی بپرسید که اعتیاد چیست، احتمالاً پاسخ او این است: اعتیاد به معنى اقدام به انجام کارى است که قادر به توقف آن نباشیم، مانند مصرف موادمخدری نظیر هروئین و الکل.
اما مصرف غیرقابل مهار یک ماده یک وجه اعتیاد به آن ماده است. وجه دیگر
قضیه، احساس اضطرار در مصرف یک ماده است و ارتباط مهمى میان این تمایل
مقاومت ناپذیر و ناتوانى در مهار مقدار و زمان مصرف آن ماده وجود دارد.
یک
فرآیند مهم دیگر در اعتیاد مقاوم شدن نسبت به اثرات دارو و بنابراین نیاز
به استعمال مقادیر بالاتر آن براى رسیدن به اثر دلخواه است.
شاید
بهترین مثال اعتیاد، سیگار کشیدن باشد. هر کس که سیگار کشیده باشد، وسوسه
مقاومت‌ناپذیر آتش زدن یک نخ سیگار را به ویژه در موقعیت‌های ممنوعیت سیگار
کشیدن، مانند سفر هوایی، به خاطر می‌آورد.
ماده اعتیاد آور از نظر
کارکرد فیزیکی بر روى مغز تاثیر می‌گذارد و اعتیاد را سبب مى‌شود، اما به
لحاظ روانشناختى دلایلى ذهنی نیز براى مصرف ماده وجود دارد، مانند کشیدن
سیگار براى افزایش تمرکز.
اعتیاد و وابستگی
روى
هم رفته نباید اعتیاد یا وابستگى را به صورت مفاهیمى مطلق در نظر بگیریم؛
وابستگى به اشکال مختلف و با میزان‌های بسیار متفاوت در افراد به وجود
می‌آید.
به نظر مى‌رسد برخى افراد مى‌توانند به طور مرتب و در
مدت‌های طولانی ماده اعتیادآور را مصرف‌کنند و از لحاظ وابستگی به آن با
مشکلى مواجه نشوند یا مشکلات کمى داشته باشند؛ حال آنکه برخى دیگر توان
کنترل زمان و مقدار مصرف آن ماده را بسیار زود از دست مى‌دهند و نسبت به آن
دلبستگى و اشتغال خاطر پیدا مى‌کنند.
آنچه پس از آن روى مى‌دهد،
بستگى به طبیعت ماده مورد مصرف، شیوه استعمال آن، مشکلاتى که همراه با مصرف
آن رخ می‌دهد، ساختار روانشناختى و روابط فردى و اجتماعى شخص دارد.
پیشرفت اعتیاد
در بیشتر موارد براى به وجود آمدن اعتیاد گذشت زمان لازم است و تقریباً هیچ کس بنا به تمایل و خواست خویش معتاد نمىشود.
از زمان شروع مصرف یک ماده تا زمانى که فرد معتاد مى‌شود، چندین مرحله وجود دارد.
اولین
بارى که فرد یک ماده را تجربه مى کند، شاید براى این است که فقط آن را
امتحان کرده باشد؛ ولى ممکن است، براى بار دوم هم به سراغ آن برود و این
کار هر از گاهى تکرار شود تا به صورت مرتب درآید.
در عین حال مقدار
ماده مصرف شده نیز ممکن است مرتباً افزایش یابد. در مورد برخى موارد، بدن
به سرعت نسبت به مقدار ماده مصرف شده، مقاومت پیدا مى‌کند و براى رسیدن به
نتیجه دلخواه نیاز به افزایش میزان مصرف خواهد بود.
رفتارهای اعتیادآور
وابستگى
و مفهوم اعتیاد در نزد مردم به استعمال مواد روانگردان محدود نمىشود.
ممکن است افراد به انجام برخى کارها وابستگى پیدا کنند قمار کردن، خوردن
شکلات، انجام بازی‌هاى کامپیوترى و حتى اعتیاد به اینترنت.
در این گونه رفتارهاى اعتیادآور نیز فرد توانایى مهار رفتارش را از دست مى‌دهد و ممکن است به این علت دچار مشکلاتی شود.
با
وجود اینکه هم تعریف‌های عامیانه و تعریف‌های تخصصى براى اعتیاد وجود
دارد، اما در اصطلاح روزمره ما از فرد معتاد به عنوان کسى یاد مى‌کنیم که
یک عادت ناسالم داشته باشد.
منبع : همشهری آنلاین به نقل از LiveScience
