در حال حاضر اغلب انجمن‌های علمی دیابت معتقدند یک فرد دیابتی نیاز به مواد غذایی رژیمی ندارد.
اگر دیابتی باشید یا یکی از اعضای خانواده‌تان این بیماری را داشته باشد
حتما فکر استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی یا طبیعی بدون قند به ذهن‌تان
رسیده یا اینکه چند باری آنها را امتحان کرده‌اید.
تولیدکنندگان این
مواد مدعی هستند افراد می‌توانند بدون هیچ‌گونه نگرانی از افزایش قند خون و
چاقی به جای شکر از شیرین‌کننده‌ها استفاده کنند اما گهگاهی هم می‌شنویم
که زیاده‌روی در مصرف این مواد خود می‌تواند باعث بروز انواع بیماری‌های
متابولیک و حتی دیابت شود. پس بالاخره شیرین‌کننده‌ها مفید هستند یا مضر؟
شیرین‌کننده؛ مصنوعی یا طبیعی؟
شیرین‌کننده‌ها
به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ یک دسته از آنها شیرین‌کننده‌های جانشینی هستند
از جمله سوربیتول، فروکتوز، ایزومالت و. . . که آنها نیز قند خون را تا
مقداری بالا می‌برند اما نه در حد قند ساده یا گلوکز. گروه دیگر
شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند از جمله ساخارین، سیکلامات، آسپارتام،
کاندرل، نوترا سوئیت، آسه سولفام و. . . که اصلا قند را بالا نمی‌برند.
در
خیلی از مواد غذایی رژیمی مثل نوشابه‌ها از شیرین‌کننده‌های مصنوعی
استفاده می‌شود اما در مواد غذایی مخصوص افراد دیابتی بیشتر از
شیرین‌کننده‌های جانشینی استفاده می‌شود که آن هم می‌تواند مشکلات خاص خود
را داشته باشد.
قند مصنوعی هم دیابت می‌آورد؟
در
گذشته افراد در روز شاید فقط دو یا سه بار چای همراه یکی، دو حبه قند
می‌نوشیدند یا اینکه یک بار در روز شربت می‌نوشیدند اما امروزه با تولید
مواد غذایی رژیمی حاوی شیرین‌کننده‌های جانشینی یا مصنوعی می‌بینیم که
چاقی، اضافه وزن و دیابت بیشتر شده است! در واقع رژیمی بودن یک خوراکی مثل
کیک، بستنی و. . . باعث می‌شود فرد در مصرف آن زیاده‌روی کند.
این
مواد غذایی شاید قند کمتری داشته باشند اما کالری، چربی، آرد، کربوهیدرات
و... هم دارند که خود می‌تواند باعث چاقی و در نهایت اختلال در کنترل قند و
دیابت شود. به همین دلیل مصرف شیرین‌کننده‌ها و مواد غذایی رژیمی به‌خصوص
برای افراد دیابتی توصیه نمی‌شود زیرا آنها را وارد یک سیکل معیوب می‌کند.
باید ممنوع شوند؟
در
بعضی از کشورها این اعتقاد وجود دارد که فروش شیرین‌کننده‌های بدون قند
به‌خاطر مشکلات بعدی که ایجاد می‌کنند باید ممنوع شود. برای مثال از آنجایی
که مواد غذایی رژیمی باعث می‌شد افراد در مصرف خوراکی‌ها زیاده‌روی کنند
در بسیاری از کشورها مثل آلمان از سال 2010 تولید خوراکی‌های رژیمی مخصوص
دیابت ممنوع شد. از سال 2012 نیز فروش آنها در فروشگاه‌ها ممنوع شد. البته
مواد شیرین‌کننده مثل فروکتوز، سوربیتول یا ساخارین را می‌توان از
فروشگاه‌ها خریداری کرد اما مواد غذایی حاوی آنها دیگر عرضه نمی‌شود.
هرچه طبیعی‌تر، بهتر!
در
حال حاضر اغلب انجمن‌های علمی دیابت معتقدند یک فرد دیابتی نیاز به مواد
غذایی رژیمی ندارد. دلیل اول این است که کالری این مواد تقریبا فرقی با
غذاهای معمولی ندارد، دوم اینکه فرد برای تهیه آنها باید هزینه گران‌تری
بپردازد، سوم اینکه مواد غذایی رژیمی معمولا طعم خیلی خوبی ندارند و دلیل
چهارم اینکه خیلی از دیابتی‌ها دوست دارند از همان مواد غذایی معمولی
استفاده کنند بنابراین می‌توانند با یادگیری راهکارهای لازم و پیروی از
رژیم غذایی مناسب از غذاهای معمولی استفاده کنند و در عین حال بیماری‌شان
را هم تحت کنترل درآورند؛
برای مثال اگر روزی یک حبه قند اضافه
بخورند می‌توانند با افزایش دارو یا انسولین یا فعالیت بدنی یا کاهش حجم
غذای‌شان آن را جبران کنند اما همان‌طور که گفته شد متاسفانه رژیمی بودن یک
خوراکی ممکن است باعث شود فرد در مصرف آن زیاده‌روی کند. حال اگر یک
دیابتی به هر دلیلی نتواند میزان قند مصرفی‌اش را در روز کاهش دهد،
می‌تواند در حد اعتدال از شیرین‌کننده‌ها استفاده کند. اما به‌طور کلی
توصیه بر این است که هرچه تغذیه طبیعی‌تر باشد بهتر است.
برای دستگاه گوارش خطر دارد؟
شیرین‌کننده‌های
جانشینی مثل فروکتوز، سوربیتول و. . . از آنجایی که به آهستگی در روده‌ها
جذب می‌شوند خود می‌توانند باعث اسهال شوند، پس برای دستگاه گوارش هم
بی‌خطر نیستند به‌خصوص سوربیتول که زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند نفخ و
اسهال شدید ایجاد کند. به همین دلیل مصرف شیرین‌کننده‌ها و مواد غذایی
رژیمی حتما باید زیر نظر پزشک و با توجه به برنامه غذایی فرد صورت گیرد.
چقدر مصرف کنیم؟
شیرین‌کننده‌ها
اگر در حد معمول استفاده شوند، عوارض جانبی نخواهند داشت. خیلی‌ها نیز
مدعی هستند این مواد می‌توانند سرطان‌زا باشند اما این مسئله هیچ‌وقت روی
انسان‌ها تایید نشده و فقط مصرف زیاد آنها در حیوانات باعث سرطان شده است.
برای مثال ساخارین از سال 1888 یعنی بیش از 200 سال است که مصرف می‌شود اما
هنوز دیده نشده که فردی به علت مصرف آن دچار مشکل شده باشد بنابراین خوردن
آنها در حد معمول اشکالی ندارد.
چه کسانی نباید مصرف کنند؟
مصرف
شیرین‌کننده‌های بدون قند در گروهی از افراد مثل خانم‌های باردار، کودکان و
کسانی که سابقه افت قند را دارند باید با احتیاط بسیار و تحت نظر پزشک
صورت گیرد.
اگر سابقه افت قند دارید. . .
افراد
نباید تمام قند مصرفی‌شان را با شیرین‌کننده‌های بدون قند جایگزین کنند
همچنین کسانی که دچار افت قند می‌شوند بهتر است از مواد غذایی حاوی
شیرین‌کننده‌های مصنوعی مثل نوشابه‌های رژیمی و دایت استفاده نکنند.
بعضی‌ها سوال می‌کنند که آیا مواد غذایی حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی از
آنجایی که قند ندارند باعث کمبود انرژی می‌شوند یا خیر؟
در پاسخ
باید گفت ما انرژی روزانه خود را فقط از قندهای ساده به دست نمی‌آوریم و
سایر مواد غذایی مصرفی‌مان نیز در نهایت تبدیل به قند می‌شوند و انرژی
تولید می‌کنند. پس مصرف مواد غذایی رژیمی دلیل بر کاهش انرژی بدن نمی‌شود.
منبع: مجله سیب سبز
به نقل از سایت کلینیک زهره
